میرزا آقاخان محاسب الدّوله، معروف به مصفّی فرزند حسینقلی‌خان بن میرزا محمّد خان بن بیگلرخان اصفهانی فاضل ادیب عارف، از دانشمندان مشهور و عرفا و ریاضی‌دانان معروف اصفهان بود.
عارف، رياضي‌دان
آقاخان مصفا، فرزند حسينقلي، در سال 1236 خورشيدي در تهران زاده شد. وي پس از گذراندن دوره ابتدايي و متوسطه در مدرسه شيخ عبدالحسين و دارالفنون، پاي درس استادان زمان خود از جمله ميرزا عبدالغفار خان نجم‌الدوله اصفهاني نشست و در پيشگاه آنان بهره برد.
آقاخان در سن سي و هشت سالگي به اصفهان رفت و تا پايان عمر در آن شهر روزگار گذراند. او که در رياضيات و جغرافيا مطالعه داشت و از استادان اين علوم استفاده کرده بود، در اصفهان به استخدام بانک شاهي درآمد، ولي به مرور به عرفان گرايش پيدا کرد و جزء شيخ‌هاي سلسله نعمت‌اللهي صفي عليشاهي در اصفهان شد. او که از سوي ظهيرالدوله اجازه ارشاد و دستگيري داشت، در پايان عمر جزء پيروان آقا ميرزا عباس صابر علي پاقلعه‌اي شد.
آقاخان مصفا که به آقاخان محاسب‌الدوله مشهور شده بود، مدتي نيز در اداره استخراج معادن کار مي‌کرد و در اصفهان با همياري حاج شيخ علي اکبر شيخ‌الاسلام و ميرزا مسيح‌خان حافظ‌الصحه و ميرزا علي‌اکبر خان سرتيپ که همگي از مردان آزادي‌خواه و خوش نام بودند، مدرسه ايتام را تأسيس کرد. پس از چند سال، نام ايتام حذف شد و به مدرسه عليه شهرت يافت. محاسب‌الدوله، پس از پيروزي انقلاب مشروطه، داراي سمت‌هايي در اصفهان شد که عبارت است از: رياست معارف اصفهان؛ رياست انجمن ولايتي اصفهان پس از حاج شيخ نورالله نجفي؛ رياست انجمن معارف و انجمن نظار جهت انتخابات وکلاي دارالشوري؛ رياست بلديه اصفهان از سال 1306 به بعد و پس از آن رياست کميته بلديه.
آقاخان محاسب‌الدوله، در جريان مطالعات و پژوهش‌هاي خود، تأليفاتي نيز به جامعه اهل علم ارائه کرد که عبارت است از: اصول علم جبر و مقابله؛ اصول علم جغرافياي کره زمين؛ ترجمه تاريخ مصر؛ تاريخچه مدرسه دارالفنون؛ تاريخ عمومي سلاطين اروپا.
آقاخان مصفا (محاسب‌الدوله) در سال 1316 خورشيدي در اصفهان درگذشت و در بقعه آقا مير سيدحسن مدرس، کنار مسجد رحيم‌خان، به خاک سپرده شد.
